امامزاده سلطان محمد عابد (ع)
شجره نامه :
حضرت سلطان محمد عابد ( محمد بن موسی بن جعفر ) فرزند
والاتبار امام هفتم و برادر والامقام حضرت رضا (ع) است. امامزاده ای که سراسر
زندگیش در تلاش و جهاد و مبارزه با مستکبران زمانه اش گذشت او از مصادیق بارز شیران
روز و زاهدان شب بود.
نام گرامی مادرش نجمه و به دلیل کثرت در عبادت و زهد ،
عابد لقب گرفت. سلطان محمد عابد را به خاطر زیبائی چهره اش دیباج نیز لقب داده
اند. جهاد مستمر و مداوم او بر علیه سلطه غاصبان عباسی در زمان مأمون به اوج می
رسد.
همزمان با مسئله ولایتعهدی حضرت رضا
(ع) حضرت سلطان محمد عابد به همراه برادر دیگرش ( زیدالنار ) در عراق بر علیه سلطه جابرانه عباسی شوریده ولی شکست
خورده و پس از اسارت در شهر مرو پایتخت خلافت مأمون زندانی بوده ، بعد از اینکه
حضرت رضا (ع) با شرایطی ولایتعهدی را قبول فرمودند ( در تاریخ دهم رمضان سال 201
هـ . ق ) مأمون ظاهراً به خاطر خشنودی حضرت رضا (ع) دستور آزادی سلطان محمد عابد و
زیدالنار را صادر کرد و هر دو برادر به خدمت امام هشتم رسیدند و مدتی ملازم حضرتش
بودند که در فرصتی مناسب امام رضا (ع) پایان کار خود و سلطان محمد عابد (ع) را به
او گوشزد فرمودند . پس از شهادت مظلومانه امام هشتم در صفر سال 203 هجری قمری
سلطان محمد عابد و برادرش زیدالنار مجدداً دستگیر شدند ولی با شجاعت از زندان
مأمون گریخته قصد عراق عرب را داشتند که با پیوستن شیعیان خراسانی به آنها و درگیری
و جهادشان با لشکریان خلیفه در دشتهای خراسان آغاز شد.
شهادت :
مشخص ترین مراکز درگیری و صحنه های جنگ با لشکریان مأمون
جلگه های طرق ، فروتقه ترشیز بود سرانجام امامزاده سلطان محمد عابد (ع) در عقبه ای
بین کاخک و دشت بیاض در سال 203 هـ . ق به شهادت رسید و ستاره ای دیگر از آسمان
خونبار علوی بر زمین نزول کرد.
مدفن :
تا سالها کسی از محل دفن امامزاده مطلع نبود و پس از
اینکه مشخص شد این مکان محل دفن فرزندی از فرزندان ارجمند امام هفتم می باشد مورد
توجه خاص و عام واقع گردید.
بنای تاریخی :
این بنا توسط امیر عبدالله تونی در اواخر دوره سلجوقی در روی یک سکو ساخته
شده و در دوره های تیموری و صفوی در سال 960 هجری و زمان سلطنت شاه طهماسب
صفوی ساخته شده و کتیبه جلوی ایوان شمالی آن که با کاشی معرق و به خط
علیرضای عباسی ، نیز نام شاه اسماعیل صفوی را در بر دارد.
این مقبره در حادثه زلزله نهم شهریور سال 1347 به طوری صدمه دید که عده ای
معتقد تجدید بنای آن بودند ولی مرحوم حاج آقای حسین ملک یکی از معماران
تهران به نام حاج ابوالقاسم جابری را مأمور تعمیر آن نموده و او این
مشکل را با مصالح لازم به پایان رسانید.
تزئینات گنبد تالار مربع شکل شامل دو قسمت است : اول
ساقه آن با یک حلقه کتیبه مزین گردیده در این کتیبه سوره دهر از قرآن مجید با خط
ثلث به رنگ سفید و خط کوفی به رنگ فیروزه ای نوشته شده است ، دوم گنبد پیازی شکل
که با کاشی های خوشرنگ پوشیده و اشکال لوزی و غیره القاء گردیده است.
موقعیت جغرافیایی و گردشگری :
این بارگاه در روی تپه مرتفعی در قسمت جنوب شرقی کاخک واقع شده و صحن آن
خیلی بلند و اراضی اطراف آن گود است به طوری که صحن احتیاج به دیوار
ندارد و بسیار خوش منظره و زیبا و مشرف بر همه خاک گناباد می باشد .در قسمت شرقی
صحن مقدس امامزاده (ع) فضای سبزی بنا شده که تن خسته هر زائری را با نسیم خنکی که
از لابلای درختان آن می گذرد نوازش می دهد و عرق خستگی را از پیشانی هر
رهگذری می زداید . از نظر امکانات رفاهی دارای دو زائرسرا ، سرویس بهداشتی ،
آشپزخانه و پارکینگ می باشد.
وجود بارگاه امامزاده (ع) در کنار آبشارهای طبیعی و همیشه جوشان و طبیعت
زیبا و سرسبز ، در ایام تابستان و در ماه های محرم و صفر پذیرای
خیل عظیم دوستداران حضرتش را از راههای دور و نزدیک به این مکان مقدس کشانده و شب
را در صحن متبرکش بیتوته می کنند.